Παραδοσιακή ενδυμασία (φορεσιά) της Δίβρης και των Ριζών Αγίων Σαράντα, Βορείου Ηπείρου.

Εξαιτίας της εγκατάλειψης και  της ερήμωσης του χωριού μας, όπως και όλης της Βορείου Ηπείρου, ο κίνδυνος αφανισμού της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, αυτού του ανυπολόγιστου θησαυρού πληροφοριών είναι ορατός.

Οι αλλαγές στον κοινωνικό ιστό έκοψαν το νήμα με την παράδοση, η τηλεόραση απομάκρυνε τα παιδιά από τη μαγεία των παραμυθιών και των δημοτικών τραγουδιών. Η ζωή άλλαξε, η μουσική το ίδιο.

Μετά το άνοιγμα των συνόρων και τη μεγάλη φυγή του ’90 οι παραδοσιακές στολές και δεκάδες λαϊκοί θησαυροί, που υπήρχαν στο μουσείο της Δίβρης εξαφανιστήκανε. 

Παλιές παραδοσιακές φορεσιές  δεν υπάρχουν πλέον στο χωριό, ούτε μπορούν να ξαναγίνουν γιατί έχουν χαθεί τα υλικά και οι τεχνίτες. 

Πολλά ασημένια στολίδια, στολές, όπλα  χειροτεχνήματα, οικιακά σκεύη τα συγκέντρωσαν οι «ερευνητές» και οι γυρολόγοι και ότι απόμεινε ξεχάστηκε και εγκαταλείφθηκε στη φθορά.

Η εισβολή του κλαρίνου και των άλλων μουσικών οργάνων συνοδεία του  μονοφωνικού τραγουδιού, βοήθησαν στο να ξεχαστεί το πολυφωνικό τραγούδι. Γίνεται μια προσπάθεια μέσω των συλλόγων διοργανώνοντας χορούς και  πανηγύρια  σε κέντρα των  μεγαλουπόλεων και  στις πλατείες των χωριών, όμως ο γνήσιος παραδοσιακός χορός  έχει παραμορφωθεί, ξεκινώντας από τις φιγούρες, τη θέση αντρών και  γυναικών κλπ.

Το καλό είναι ότι οι χωριανοί μας (και οι νέοι ακόμα) συρρέουν σε αυτά και θέλουν να χορέψουν και να γλεντήσουν, ενώ οι μεγαλύτεροι όταν βλέπουν χορευτές και  χορεύτριες με την πατροπαράδοτη στολή βουρκώνουν και αναπολούν…

ΑΝΔΡΙΚΗ  ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ

Οι άντρες παλιά φορούσαν χοντρό, μάλλινο παντελόνι ή ποτούρι (έφτανε μέχρι το γόνατο με γύρισμα), φανέλα μάλλινη, πουκάμισο (με στενά μανίκια και γιακά ένα στενό λουρί), μάλλινο γιλέκο με τσέπη στα δεξιά για ρολόι, σακάκι μάλλινο, φέσι και αργότερα καπέλο , κάλτσες μάλλινες, φτενές, ενώ για ποδεμή τα παλιά τα χρόνια φορούσαν τσαρούχια με μύτη στο τέλος, ενώ τελευταία ψηλά και κοντά παπούτσια. Τα τελευταία χρόνια επίσης, το ποτούρι αντικαταστάθηκε από την «κυλόττα»(από δίμιτο η από βιομηχανικό ύφασμα, η οποία έμπαινε μέσα από τα τσουράπια στα γόνατα).Το χειμώνα για να προφυλάσσονται από το κρύο οι άντρες φορούσαν και τα ταλαγάνια (από τραγίκοβο  μαλλί, χρησιμοποιούνταν και σαν αδιάβροχο).Στις γιορτές οι άντρες φορούσαν   λευκό κεντημένο με πλατιά μανίκια πουκάμισο, την πολύπτυχη φουστανέλα, το χρυσοκέντητο αμάνικο σταυρωτό  γιλέκο(παλιά) και με ελεύθερα μανίκια(τελευταία), το άσπρο  φέσι με φούντα(τελευταία μαύρο καλπάκι), άσπρο βαμβακερό σώβρακο «συντρόφι», και τις λευκές κάλτσες.
            Η φουστανέλα  που φορούσαν τα παλιά χρόνια ήταν μακριά. Έφτανε λίγο πιο κάτω από το γόνατο. Οι νεότεροι τη φορούσαν πιο κοντή και ήταν πιο ελαφριά.

ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΦΟΡΕΣΙΑ

Στις γιορτές και τα πανηγύρια οι γυναίκες φρόντιζαν περισσότερο την εμφάνισή τους, γιατί ήταν μια καλή ευκαιρία όχι μόνο να βγουν από το σπίτι, να χορέψουν, αλλά και να επιδείξουν την ομορφιά τους.

     Είχαν δύο φορεσιές: τη νυφιάτικη και τη γιορτιάτικη.

Η φορεσιά της νύφης ήταν ακριβή και την πρόσεχαν σαν τα μάτια τους. Αποτελούνταν από:

Το ρουτί (άσπρο βαμβακερό πουκάμισο  με μανίκια φαρδιά όπου στην άκρη τους ράβονταν δαντέλα. Ήταν μακρύ και έπρεπε να βγει τρία δάχτυλα πιο κάτω από τον αλατζά), τον αλατζά ( ρούχο μακρύ κεντιστό, όπου μπροστά στο στήθος είχε λογιαστά κεντίδια με οτρές -κλωστές 8-ρες.Δεν είχε γιακά και τα μανίκια του ήταν κοντά), το τσιπούνι (χρώμα μπλε σκούρο ή μαύρο, φτιαγμένο από μαλλί ή δίμιτο ύφασμα, υφασμένο με δύο κλωστές) το σεγκούνι (μεσάτο πανωφόρι χωρίς μανίκια, ανοιχτό μπροστά και ριχτό πίσω, γύρω-γύρω με μετάξι),

την ποδιά ( από βελούδο ύφασμα, μεταξένιο, γυαλιστερό και με αρκετά κεντίδια), το ζωνάρι(, πλατιά ζώνη με χρωματιστό ύφασμα, μαλλί η βαμβάκι), τη ζώνα (στενή ζώνη, δένονταν πάνω από το ζωνάρι), το μαντήλι ( από μετάξι ύφασμα σε μαύρο χρώμα, κεντισμένο με διάφορα ράμματα. 

Σε αυτό έραβαν επίσης τις λάμπες ή πούλες από γυαλιστερό φτηνό μέταλλο, για να αστράφτουν στον ήλιο. Τα μαλλιά τους τα έκαναν κοτσίδα και πάνω σε αυτά καρφίτσωναν το μαντήλι), τα τσουράπια (μάλλινες κάλτσες, από άσπρο μαλλί όπου πάνω τους έπλεκαν διάφορα πολύχρωμα στολίδια), τα καλτσούνια ( σαν τα τσουράπια, χωρίς πατούνια όμως), τα τσαρούχια ( παλιά πόδεναν τσαρούχια από κόκκινο τελατίνι με μαύρη φούντα στη μύτη, τις τελευταίες δεκαετίες μαύρα, κοντά παπούτσια), τα θηλύκια (μετάλλινα σφαιρικά είδη, τοποθετούνταν στο στήθος), τα στολίδια(δακτυλίδια, σκουλαρίκια, τραχηλιές, βραχιόλια, σταυροί κλπ από χρυσό ή ασήμι).

Η γιορτιάτικη φορεσιά ήταν περίπου σαν η νυφιάτικη, αλλά με πιο λίγα κεντίδια και με όχι τόσο καλής ποιότητας υφάσματα. Τη φορούσαν οι  γυναίκες μετά από 3 χρόνια γάμου.

 ...απόσπασμα από το βιβλίο του Αιμίλιου Πάντου: 

" ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ" 

από τους Διβριώτες της Βορείου Ηπείρου.